Rozmawiamy z Damianem Zielińskim o tym, co zrobić, kiedy spotka się węża

Damian Zieliński: Myślę, że należy zacząć od tego, że nadal w naszym kraju utrzymywanie w domu zwierząt innych niż pies i kot nie jest jakoś wyjątkowo popularne w mediach. Wiele osób posiada takie zwierzęta jak egzotyczne gatunki węży czy gekonów, ssaki czy papugi. I o ile widok biegającego psa po parku bez opiekuna nie robi zwykle wrażenia, to znalezienie jakiegokolwiek węża, to już sensacja na pół Polski i dramatyczne szukanie nieodpowiedzialnego właściciela.

Damian: Mieliśmy w Lublinie przypadek, że osoba, wyrzucając śmieci,

. Wezwano wszystkie możliwe służby, ogrodzono pół osiedla, jednak żadna ze służb nie podjęła się próby odłowienia węża. Na miejsce ściągnięto ekipę z Fundacji Epicrates i proszę sobie wyobrazić zdziwienie policjantów i strażaków, kiedy nasza wolontariuszka Joanna, podeszła do kontenera, schyliła się i gołymi rękoma wyciągnęła rzekomego węża, który okazał się gumową zabawką w kształcie przypominającym węża.

Damian Zieliński: Okres wakacji jest takim momentem, w którym wiele osób wyjeżdża na urlop, czasem nie mając co zrobić z takim zwierzęciem i niestety zdarza się ze takie osobniki są porzucone na śmietnikach, czy wypuszczane gdzieś na "wolność". Podkreślam tutaj, że oba te czyny są karalne, narażają zwierzęta na potencjalną śmierć, a czasem doprowadzić mogą również do negatywnych efektów dla rodzimej fauny (problem inwazyjnych gatunków obcych). Należy pamiętać, że większość gadów hodowlanych, taki tygodniowy nasz wyjazd zniosą bez problemu, o ile odpowiednio przygotujemy wcześniej zwierzęta i zbiornik. Można też poszukać kogoś, kto zajrzy do zbiornika podczas naszej nieobecności.

Damian Zieliński: Jak najbardziej. My jako Fundacja Epicrates mamy takie piki podrzucanych do naszego egzotarium zwierząt, jest to zwykle okres początku wakacji (niechciane prezenty komunijne, Dzień Dziecka i wakacje), kolejny to koniec roku - niechciane prezenty pod choinkę. To ogromny problem. Nie kupujemy zwierząt na prezent, zwłaszcza taki w typie niespodzianki. Do zakupu zwierząt należy się wcześniej przygotować merytorycznie i w cały ekwipunek, wyprawkę.

Damian Zieliński: A, to kolejny problem, czyli demonizowanie węży. Ofidofobia (strach przed wężami) jest dość powszechna w społeczeństwie. Większość ludzi widząc węża, boi się go, zwłaszcza jeśli nie zna tej grupy zwierząt. Nie ma się co dziwić jeśli w Biblii to postać węża jest symbolem zła, a dzieci w szkole uczą się cyklu rozwojowego paproci, a nie potrafią wymienić polskich gatunków gadów czy płazów, czy jak odróżnić jadowitą żmije zygzakowatą od zaskrońca zwyczajnego.

Damian Zieliński: Raczej ciężko zostać właścicielem pytona przez przypadek, no, chyba że dostanie się go na prezent. Utrzymywanie gadów w domu wymaga naprawdę sporego zaangażowania i przygotowania. Odpowiednie terrarium, ogrzewanie, pokarm, wiedza itd. To wymaga czasu. Większość Polaków mniej więcej wie, jak powinno się zajmować kotem czy psem, ale jak zajmować się wężem już nie. Wąż to zło, w oczach wielu z nas. A są to zwierzęta bardzo różnorodne pod względem behawioru, wymagań środowiskowych czy żywieniowych. Inaczej zajmujemy się wężami właściwymi, a inaczej pytonami czy boa.

Damian Zieliński: Ciężko odpowiedzieć czy właściciele gadów, czy płazów są bardziej odpowiedzialni. Myślę, że osoby, które świadomie weszły w świat terrarystyki to osoby odpowiedzialne, przygotowane merytorycznie do zajmowania się takimi zwierzętami. Z drugiej strony, zbyt wiele widziałem zaniedbanych gadów w prywatnych rękach, które trafiają do różnych schronisk i fundacji. Gady to zwierzęta, które potrafią długo nie pokazywać oznak choroby, czy cierpienia. Dużym problemem jest kupowanie zwierząt pod wpływem emocji czy to w sklepie zoologicznym (mamo, mamo, kup mi węża!), czy na targach zwierząt egzotycznych gdzie rodziny z dziećmi pierwszy raz w ogóle widzą węża, a decydują się na jego zakup. Dopiero w domu przychodzi refleksja, co my zrobiliśmy, w czym będziemy go trzymać, czym karmić.

Damian Zieliński: Tak.

donald.pl: Z tymi faktycznymi ucieczkami to nie do końca taka prosta sprawa. Ci z nas, zajmujących się hodowlą gadów odpowiednio przygotowują nie tylko terraria, ale również całe pomieszczenia przed ucieczką. Czasami jest tak, że patrzymy na terrarium, szyby zamknięte, wszystko jak zwykle, a węża nie ma w środku. Wystarczy szpara między szybami na prowadnicy, jakiś paproch, który spowoduje, że szyba nie domknie się tak, jak powinna. Wąż, który dużo eksploruje, "szpera" w każdym możliwym miejscu w terrarium. Gdy trafi na taki otwór, idzie dalej. Zwykle odnajdziemy go w tym samym pomieszczeniu w jakimś bezpiecznym dla niego miejscu (cicho, ciemno, ciepło). Naprawdę wiele musi się po drodze wydarzyć, żeby taki wąż uciekinier wyszedł z budynku. No, chyba że jest to celowe wypuszczenie.

Damian Zieliński: Wracając do demonizowania węży przez społeczeństwo, warto dodać, jak powinna wyglądać nasza reakcja na napotkanie na węża w naszej okolicy. Jeśli jest to nasz rodzimy wąż (a najczęściej nasze spotkania dotyczą zaskrońców, rzadziej innych rodzimych gatunków), to zwyczajnie dajmy mu odejść - chyba że wąż wszedł nam do domu, czy jest na naszej ogrodzonej posesji, a mamy psy/koty to warto takiego węża odłowić - wystarczy zagonić go do wiadra, przykryć i wywieźć w bezpieczne miejsce w okolicy. Jeśli jednak paraliżuje nas strach, można zgłosić do służb, choćby do straży pożarnej. W sytuacji gdy spotkamy faktycznie węża egzotycznego dla naszej fauny, to zasadnym jest powiadomić służby, węża również należy zabezpieczyć (choćby przykryć pojemnikiem), żeby nie uciekł, bo to utrudni jego odłowienie. Przede wszystkim należy również zachować spokój.

Damian Zieliński: Wbrew powszechnej opinii węże to nie są bestie z horrorów klasy B, nie polują na ludzi, wręcz boją się ludzi. Ich reakcja na nasze pojawienie się (syczenie, próba "ataku") to zwyczajnie zachowania obronne, mówiące nic innego jak "zostaw mnie w spokoju". Pozostawiony w spokoju wąż, powinien zostać w miejscu (jeśli czuje się bezpiecznie). Niestety przez demonizowanie węży przez społeczeństwo, wiele tych zwierząt, rodzimych gatunków (które przypomnę są pod ochroną w Polsce!) zostają ofiarami naszej ułańskiej fantazji i chęci walki z szatańską siłą. Niestety wiele węży, które trafiają na tereny posesji ludzi, zostaje zabitych przez psy, ale też przez ludzi - media społecznościowe są pełne zdjęć rozczłonkowanych zaskrońców z zapytaniem "co mi tu przypełzo", ale "poradziłem sobie z problemem". Na potwierdzenie tego smutnego procederu dodam, że prowadzę zajęcia edukacyjne dla dzieci w wieku szkolnym właśnie na temat gadów i na pytanie co powinniśmy zrobić jeśli w naszym ogrodzie pojawi się wąż - wiele dzieci odpowiada "zabić", "tata zabije". Przerażające, smutne, niehumanitarne, niezgodne z polskim prawem.

Damian Zieliński: Proszę pamiętać, że padalec to jaszczurka, beznoga wiec wygląda jak wąż, ale to jaszczurka.

Damain Zieliński: Jeśli mamy sytuację, że znajdujemy węża w jakimś pomieszczeniu zamkniętym to najlepiej go zabezpieczyć, odłowić. Nie bawimy się w Beara Gryllsa, nie rzucamy się z rękoma na głowę węża. Ze spokojem przygotowujemy pojemnik/wiadro, do którego zaganiamy węża za pomocą jakiegoś przedłużenia ręki (patyk, trzonek od grabi, miotła). Najprościej robi się to przy ścianie, zaganiany wąż sam wpełznie do czekającego pojemnika. Po złapaniu możemy przenieść węża poza naszą posesję w miejsce, gdzie będzie miał gdzie odejść, nie do rowu, bo zaraz go ktoś rozjedzie. Ważne, nie wywozimy go do lasu 15 km dalej, to niepotrzebną relokacja, zwyczajnie już za daleko, możemy w ten sposób zepsuć różnorodność genetyczna lokalnych populacji. W przypadku gdy wąż jest na posesji, to możemy poczekać, aż sobie pójdzie. Jeśli faktycznie nam przeszkadza jego obecność, to stosujemy się do metody opisanej wyżej.

Damian Zieliński:  Wszystkie gady są pod ochroną (poza 1 gatunkiem, ale załóżmy, że wszystkie), nie można ich dotykać. Niektóre gatunki węży w sytuacji stresowej, a taką niewątpliwie jest uchwyt przez człowieka, mogą zastosować tzw. Muskowanie (ang. Musk, nie od Elona...). Węże (np. zaskrońce, gniewosze) w sytuacji stresowej lub gdy czują się zagrożone, wydzielają z gruczołów kloakalnych gęstą, bardzo nieprzyjemnie pachnącą wydzielinę. Ma ona odstraszyć drapieżnika i zniechęcić go do ataku. To coś podobnego do "psikania” przez skunksa, tylko u węży zapach pochodzi właśnie z gruczołów przy kloace. Wąż chwycony do ręki może nas też ugryźć. Pamiętajmy, że I gatunek z polskich węży, żmija zygzakowata jest jadowita, więc jej ugryzienie może mieć dla nas konsekwencje. Natomiast nie ma tu zagrożenia utraty życia. Należy przy żmijach zachować szczególną ostrożność, w przypadku ugryzienia zachować spokój, zadzwonić na 112. Natomiast należy tu powiedzieć, że żmijom jest szkoda jadu na człowieka, nie są w stanie nas zjeść, więc ugryzienia żmij najczęściej są "ślepe" czy pozbawione jadu.

Damian Zieliński: Jeśli chodzi o węże utrzymywane w domu to zdecydowanie ich popularność wzrasta. Mamy coraz więcej osób które prowadzą profesjonalną hodowlę węży, ale również coraz częściej pyton królewski czy wąż zbożowy są typowym "egzotykiem" w domu. Coraz większą popularność zyskują targi zwierząt egzotycznych, które w sezonie od września do czerwca są organizowane niemal w każdy weekend w dużych miastach w Polsce.

Damian Zieliński: Dzięki. Zainteresowanych pogłębieniem tematyki odsyłam na nasze strony i profile: